Te Kete Ipurangi Navigation:

Te Kete Ipurangi
Communities
Schools

Te Kete Ipurangi user options:


You are here:

3.10.2 Kolisi o McAuley, Aukilani

O le vasega lenei o le gagana Sāmoa i McAuley High School tausaga 13 na fa'atino ai le faiga o le sii. Sa avea lea o se fa'ata'ita'iga o le gagana ma aganu'u va'aia.

O le alāfua ma le sini o galuega fuafa'atatau o lo'o maua mai lea i le itulau 83o le Ta'iala mo le Gagana Sāmoa i Niu Sila, vaega 8.

Alāfua

E tatau ona maua ni avanoa e i latou o lo'o a'oina le gagana e:

  • Fa'atino ai amioga e talafeagai ai ma tū ma aga fa'asāmoa
  • Fa'atino ai ma fetufaā'i e uiga i le gagana va'aia

Fuafa'atatau

E tatau ona mafai e i lātou o lo'o a'oina le gagana ona:

  • Fa'aaogā le gagana fa'afailāuga i tautalaga ma lāuga
  • mālamalama i le tu'ufa'atasiga o le gagana va'aia ma le fa'aaogaina o 'upu i le gagana fa'afailāuga
  • iloiloina le tāua ma le talafeagai o itu'āiga tu'ufa'atasiga 'ese'ese o le gagana va'aia ma 'upu mo ni 'autū fa'apea ma ē o lo'o 'auai ai po'o ē o lo'o fuafua iai.

Fa'anaunauga ia 'Ausia

O le māfua'aga o le fa'atinoina o le si'i:

  • fa'aaogā le gagana fa'afailauga i tautalaga ma lāuga;
  • na ia iloa ai e tamaiti, fa'atinoga 'ese'ese o lo'o aofia ai totonu;
  • feso'ota'i atu lea i tāua o le fa'asāmoa e pei o faiā ma le va feāloā'i.

O le tūlaga lea sa fa'amanino e le faiā'oga i le 'amataga o le lēsona.

Gāluega

  1. O le vaega muamua sa fa'atāuaina i gāluega, o le fa'ailoa lea o le fa'aaloalo ma le migao e ala i gāoioiga a tagata 'ese'ese. Na muamua ona matamata le vasega i vitiō ma tusi ai i lalo e tamaiti, taga ma gāoioiga a tagata nei:
  • failāuga o lo'o 'aveina le si'i;
  • failāuga o le 'āiga o lo'o tali mai;
  • teine folatoga o le si'i ma le 'āiga;
  • tama'ita'i ma taulele'a e fa'atinoina fa'aaloaloga;
  • lē e folafolaina le sua;
  • nofoaga o i latou 'uma o i luga ma mafua'aga e ala ai ona nonofo i ia nofoaga, fa'ata'ita'iga, ali'i, tulāfale, taufafo, taufale.
  1. Na māe'a ona matamata tamaiti i le vitiō ona vaevaeina lea i vāega ta'ito'atolu. Sa talatalanoa e i lātou tūlaga e pei ona 'avatu i luga. Na pau lava le vāega na fa'amanino e le faiā'oga i le vasega p'oo ai le ali'i, o ai le tulāfale, o fea le folatoga 'ātoa ma ē o lo'o faia fe'au. Na māe'a lea ona o mai lea o le vasega e talanoa fa'atasi. O i na na 'aumai ai e le vasega le tele o tali e uiga matāfaioi, nofoaga, gāoioiga ma taga a tagata o lo'o a'afia i totonu o le si'i, o se fa'ata'ita'iga, o lē na folafolaina le sua sa nofo i tua. Na folafola le sua totonu o le fale. O lona leo sa leotele 'ae le'i fa'amanusinaina. Na fa'ato'ā fa'ailo le sua ina ua 'uma lāuga ma fa'aaloaloga. O lenei talanoaga na mālamalama ai tūlaga o tagata 'ese'ese, o ā lātou matāfaioi, 'ātoa ma ā lātou aga ma taga o lo'o fai. Sa fa'amanino 'ātili e le faiā'oga ia vāega ina ua tapē le leo o le vitiō 'ae matamata le vasega na o gāoioiga e leai se leo. E atagia mai lava tūlaga o le fa'aaloalo ma le va tapuia, e fa aeteete tele i ai ē o lo'o faia fe'au i le maota.
  2. Na māe'a lenei talanoaga a le vasega ma le faiā'oga ona tusi lea i lalo e tamaiti a lātou lava tusitusiga i mea na talatalanoa i ai. O vāega nei na fa'amanino:
  • o le tagata ma lona tūlaga;
  • o lana gāluega e fai;
  • o lona nofoaga i le maota;
  • o le fa'atinoga o lana matāfaioi.
  1. O le gāluega mulimuli a le vasega na fai o le vaevaeina lea i vāega e lua: o le tasi vāega e 'avea ma 'āiga o lo'o alu le si'i, o le isi itū o le 'āiga o lo'o tali maia le si'i. Sa fa'amanino atu e le faiā'oga tūlaga nei:
  • o lē ua tu'umalo/maliu;
  • o le faiā a 'āiga e lua;
  • ia fa'aaogāina le gagana fa'aaloalo (pe maotua pe faigofie).

Sa fa'amanatu e le faia'oga i le vasega le tāua o le va feāloā'i, ina ia atagia mai le fa'aaloalo i ā lātou fa'atinoga. Ia fa'aaloalo le gagana fa'apea ma gāoioiga.

Ona o le vasega e le to'atele nauā, na fa'atofutofusia ai lava tamaiti ma le gāluega e fai. Sa talatalanoa muamua itū ta'itasi po'o ai e fa'atinoa lea vāega ma lea vāega. O le itū na si'i atu sa iai le failāuga, o le ali'i ma lana tulāfale, o le teine folatoga, ma lē na folafolaina le sua. O le 'ēiga o lo'o tali mai sa iai ali'i e to'alua, le tulāfale o le 'āiga, o teine o lo'o tauaaoina toga, ma e o lo'o fa'atinoina fa'aaloaloga.

O nei fa'atinoga, sa tu'uina i vāega ta'itasi i piliota e tolu e sauniuni ai gāoioiga.

Autaluga

Sa pu'eina i le vitiō nei gaōioiga ma toe matamata ai e fai ma fa'asinoala mo le lumana'i.

Sa tusiina fo'i e tamaiti a lātou tali mo fesili:

  • O a ni a'oa'oga fa'aopoopo ua e maua mai?
  • O a ni fesili o lo'o e fia iloaina 'ātili?

Iloiloga

Sa saunia e le faiā'oga se pepa o iloiloga e iloilo ai le maualuga o tomai ma agava'a ua 'ausia i le taimi o fa'atinoga.

Galuega Fa'aopoopopo

Ia fa'amalosia tamaiti ia 'auai i fa'aaloaloga fa'asāmoa i 'āiga, ekalesia, fa'alāpotopotoga. 'Aumai vitiō e matamata i ai le vasega.


Footer: